تحصیلات والدین چه تأثیری بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارد؟

مقدمه

تحصیلات والدین به عنوان یکی از عوامل کلیدی و تأثیرگذار در روند پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مورد توجه پژوهشگران و متخصصان آموزش و پرورش قرار گرفته است. در بسیاری از جوامع تحصیلات والدین نه تنها به عنوان یک عامل تعیین کننده در سطح آگاهی و ارزش های آموزشی خانواده شناخته می شود بلکه بر نحوه حمایت از تحصیلات و انگیزه های تحصیلی فرزندان نیز اثرگذار است.

تحقیقات نشان می دهند که والدین با تحصیلات بالا معمولاً قادرند به شیوه های مؤثرتری از قبیل فراهم کردن منابع آموزشی، حمایت معنوی و ایجاد محیطی مطلوب برای یادگیری به پیشرفت تحصیلی فرزندان خود کمک کنند.

از سوی دیگر کمبود تحصیلات والدین ممکن است به موانع مختلفی در مسیر تحصیلی دانش آموزان منجر شود که می تواند شامل کمبود آگاهی از نیازهای آموزشی و عدم توانایی در حمایت تحصیلی مناسب باشد.

این مقاله قصد دارد به بررسی چگونگی تأثیر تحصیلات والدین بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بپردازد و عواملی را که به ارتباط میان این دو مقوله کمک می کند تحلیل نماید. با توجه به اهمیت این موضوع در بهبود نظام های آموزشی و ارتقاء کیفیت یادگیری شناخت دقیق تر این ارتباط می تواند به توسعه راهکارهای مؤثر برای حمایت از دانش آموزان و خانواده ‌هایشان کمک نماید.

آنچه خواهید خواند:

• نقش تحصیلات والدین بر سطح آگاهی خانواده
• ارتباط میان تحصیلات والدین و پیشرفت تحصیلی فرزندان
• کمبود تحصیلات والدین چه تأثیری بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارد؟
• راهکارهای ارتقاء پیشرفت تحصیلی فرزندان والدین با تحصیلات پائین

نقش تحصیلات والدین بر سطح آگاهی خانواده

تحصیلات والدین تأثیر زیادی بر سطح آگاهی خانواده و نحوه مدیریت مسائل مختلف زندگی دارد. این تأثیرات را می توان به جنبه‌های مختلفی تقسیم کرد:

ـ آگاهی از سیستم آموزشی: والدین با تحصیلات بالا معمولاً با سیستم‌های آموزشی و فرایندهای تحصیلی آشنا هستند. این آگاهی به آنها کمک می ‌کند تا تصمیمات بهتری در مورد تحصیلات فرزندانشان بگیرند از جمله انتخاب مدرسه، شرکت درجلسات مشاوره و حمایت از نیازهای آموزشی فرزندان.

ـ مدیریت بهداشتی و پزشکی: والدین تحصیل کرده اغلب اطلاعات بیشتری درباره بهداشت و درمان دارند و می توانند در مورد مراقبت های پزشکی، تغذیه مناسب و پیشگیری از  بیماری ها بهتر تصمیم گیری کنند.

آگاهی های فرهنگی ـ اجتماعی: تحصیلات والدین می تواند بر روی آگاهی فرهنگی و اجتماعی خانواده اثر بگذارد. والدین تحصیل کرده ممکن است بیشتر با مسائل فرهنگی و اجتماعی آشنایی داشته باشند و این آگاهی را به فرزندان خود منتقل کنند به ویژه در زمینه هایی مانند تنوع فرهنگی، حقوق بشر و مسئولیت های اجتماعی.

ـ آگاهی مالی و اقتصادی: تحصیلات والدین به آنها در مدیریت بهتر امور مالی خانواده کمک می کند. این آگاهی شامل: پس انداز، سرمایه گذاری و برنامه ریزی برای آینده مالی است که می تواند بر کیفیت زندگی خانواده تأثیر بگذارد.

ـ ارتباطات و مهارت های حل مسئله: تحصیلات والدین سبب تقویت مهارت های ارتباطی و حل مسئله است. این مهارت ها می ‌تواند به خانواده‌ها کمک کنند تا مشکلات را بهتر مدیریت کرده و به مسائل مهم تری بپردازند.

با این حال لازم به ذکر است که تحصیلات والدین تنها یکی از عوامل مؤثر بر سطح آگاهی خانواده است که بر آن پرداخته شد. سایر عوامل مانند تجربه های زندگی/ دسترسی به منابع اطلاعاتی و آموزش های غیررسمی نیز در آگاهی خانواده ها نقش مهمی دارند.

ارتباط میان تحصیلات والدین و پیشرفت تحصیلی فرزندان

این ارتباط به شکل های مختلف و از جنبه های مختلف قابل بررسی است. برخی از  مهم ترین ابعاد این ارتباط عبارتند از:

• حمایت آموزشی و معنوی از فرزندان
• توانایی مالی بیشتر برای تأمین منابع آموزشی برای فرزندان
• ایجاد محیط یادگیری مناسب که یادگیری در آن تشویق می ‌شود.
• داشتن انتظارات بالا از فرزندان و در نتیجه بالا بردن انگیزه آنها
• آگاهی به سیستم آموزشی، فرایندهای تحصیلی و روش های تدریس

در مجموع تحصیلات والدین به طور مستقیم و غیرمستقیم می ‌تواند بر پیشرفت تحصیلی دانش آموز تأثیرگذار باشد. درک این ارتباط می تواند به توسعه استراتژی های مؤثر در حمایت از موفقیت تحصیلی دانش آموزان کمک کند.

کمبود یا پایین بودن سطح تحصیلات والدین چه تأثیری بر روند پیشرفت تحصیلی فرزندان دارد؟

کمبود تحصیلات والدین می تواند تأثیرات قابل توجهی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان داشته باشد. این تأثیرات ممکن است از طریق جنبه های مختلفی خود را نشان دهد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم:

ـ کمبود منابع آموزشی: والدین با تحصیلات پائین تر ممکن است توانایی کمتری در تأمین منابع آموزشی برای فرزندان خود داشته باشند. این می تواند شامل کتاب ها، دوره های آموزشی یا ابزارهای یادگیری باشد که برای پیشرفت تحصیلی ضروری است.

ـ پشتیبانی کمتر: والدین کم‌ تحصیل ممکن است از لحاظ شناختی و عاطفی قادر به ارائه پشتیبانی و راهنمایی لازم در فرایند یادگیری نباشند. این موضوع می تواند شامل عدم توانایی در کمک به انجام تکالیف، تهیه روش ها و راهبردهای مطالعه و یا مدیریت زمان باشد.

ـ انتظارات پائین تر: والدین با تحصیلات پائین تر ممکن است انتظارات کمتری از عملکرد تحصیلی فرزندان خود داشته باشند. این موضوع می تواند بر انگیزه و تلاش دانش آموزان تأثیر منفی بگذارد و موجب کاهش پیشرفت تحصیلی آنها شود.

ـ محیط آموزشی ضعیف تر: خانواده هایی که به تحصیل اهمیت کمتری می دهند ممکن است محیطی کمتر حامی و محرک برای یادگیری فراهم کنند. این موضوع هم می تواند بر انگیزه و رشد علمی دانش آموزان تأثیر منفی داشته باشد.

ـ کمبود آگاهی از سیستم آموزشی: این والدین آگاهی کمتری از سیستم آموزشی ـ روش های تدریس و فرآیندهای تحصیلی دارند. این موضوع می تواند مانع از استفاده مؤثر از امکانات آموزشی و پیگیری نیازهای تحصیلی دانش آموزان شود.

راهکارهایی برای ارتقاء تحصیلی فرزندان والدین با تحصیلات پائین

همان طور که گفته شد کمبود تحصیلات والدین می تواند چالش های زیادی برای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ایجاد کند اما با توجه به این چالش ها توجه به راهکارهای حمایتی و آموزشی می تواند به کاهش این تأثیرات کمک کند. یعنی با وجود تحصیلات پائین، پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ممکن است به شرط چندین عامل مدنظر قرار گیرد.

ـ پشتیبانی از معلمان و مدارس: همکاری نزدیک این والدین با معلم و مدرسه و استفاده از منابع آموزشی مدرسه می تواند به دانش آموزان کمک کند تا در محیط آموزشی موفق تر عمل کنند.

ـ استفاده از منابع عمومی و آنلاین: مثل کتابخانه ها و منابع آموزشی آنلاین برای تقویت دانش و مهارت های تحصیلی

ـ تشویق و حمایت عاطفی: حتی اگر والدین تحصیلات پائینی داشته باشند حمایت عاطفی و تشویق مداوم می تواند تأثیر مثبتی بر انگیزه و اعتماد به نفس دانش آموزان داشته باشد.

ـ حمایت از سوی خانواده‌های دیگر و جامعه: با ایجاد یک شبکه حمایتی قوی به دانش‌آموزان کمک می کند.

ـ مشارکت در فعالیت های فوق برنامه: مثل شرکت در دوره های آموزشی، کارگاه ها و فعالیت های علمی

ـ آگاهی و آموزش برای والدین: آموزش به والدین در مورد نحوه کمک به تحصیل فرزندان و استفاده از ابزارهای مؤثر می تواند به والدین کمک کند تا با وجود تحصیلات پائین تر نقش مثبتی در پیشرفت تحصیلی فرزندان خود ایفا کنند.

با به‌ کارگیری این استراتژی ها و ایجاد حمایت های لازم دانش آموزان می توانند با وجود تحصیلات پائین والدین به پیشرفت های تحصیلی موفقی دست یابند.

سخن پایانی

تحقیقات نشان داده که تحصیلات والدین نقش بسیار مهمی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ایفا می کند. والدین با تحصیلات بالا معمولاً قادرند به طور مؤثرتری از فرزندان خود در مسیر یادگیری حمایت کنند که این حمایت ها شامل فراهم کردن منابع آموزشی، ایجاد محیط یادگیری مناسب و افزایش انتظارات تحصیلی می باشد که در این مقاله به صورت مختصر به آنها اشاره شد.

مريم مجاور

کارشناس ارشد روابط بین الملل، ویراستار علمی و ادبی و عضو تیم تولید محتوای انتشارات کتب آموزشی پیشرو (کاپ)